Z opowiadań najstarszych mieszkańców Żernicy wynika, że od najdawniejszych czasów w wiosce istniała szkółka parafialna.
Najstarszy dokument, w którym czytamy o szkole w Żernicy, pochodzi z przełomu XVIII/XIX wieku, jednakże już w XVII w. w raportach wizytacyjnych wymienia się nauczyciela i kościelnego w jednej osobie o nazwisku Johannes Felix.

Jacek Schmidt w książce pt. „Kościoły ziemi gliwickiej”[1] pisze:

„Starania o budowę szkoły zaczęły się około połowy XIX wieku. Sprawa rozbijała się kilka razy o potrzebną na ten cel sporą pod  budynek i podwórze szkolne parcelę. Ostatecznie duży jak na owe czasy, murowany budynek nowej szkoły powstał w 1876 roku. Jako że architekt nie przewidział wówczas wymaganego na takim budynku piorunochronu, przeto dopiero w 1907 roku instalowano zabezpieczające urządzenie. Przy szkole zbudowano jednocześnie kilka drewnianych budynków gospodarczych, m.in. stodołę, kurnik i chlewik, w którym hodowano przez wiele lat 1-2 wieprze”.

Widokówka poniżej pochodzi z 1939 r. i przedstawia m.in. budynek szkoły w Żernicy,  znajdujący się obecnie przy ul. Powstańców Śląskich (przed wojną zapewne nazwa ulicy była inna). To właśnie w tym budynku uczniowie z Żernicy uczyli się do 1989 r. W opracowaniu Jacka Schmidta zamieszczono również plany sytuacyjne oraz informacje na temat szkoły w Żernicy.

Widokówka znajduje się w zbiorach prywatnych.

Żernica jako miejscowość szybko się rozwijała, pojawiła się tym samym potrzeba budowy nowej, nowoczesnej szkoły. Powstała ona w latach 80-tych XX wieku na polu p. Arnolda Kowola, który jako gospodarz – kawaler przekazał swoją ziemię na ten cel. Podczas budowy mieszkał w domu obok, natomiast po jego śmierci zburzono dom i na jego miejscu powstał parking dla pracowników szkoły.

W kronice szkoły czytamy, że w  uroczystości wmurowania aktu erekcyjnego pod budowę uczestniczyli m.in.: naczelnik gminy p. Henryk Bruniewski, przedstawiciele władz wojewódzkich i gminnych oraz dyrektor KWK „Szczygłowice” dr Antoni Lacheta.

„Powstająca w Żernicy szkoła będzie placówką na wskroś nowoczesną. Do dyspozycji uczniów oddanych zostanie 13 izb lekcyjnych, sala gimnastyczna i stołówka. Zaplanowano również urządzenie całego kompleksu boisk sportowych. Warto zaznaczyć, iż wszystkie dotychczasowe prace przygotowawcze, łącznie z fundamentami, wykonali pracownicy inwestora zastępczego, którym jest KWK „Szczygłowice” – czytamy w artykule, który ukazał się w „Nowinach Gliwickich”.

Fragmenty szkolnej kroniki

Rok szkolny 1988/1989 rozpoczął się w „starej” szkole, ale już od półrocza rozpoczęła się wielka przeprowadzka. W drugim semestrze uczniowie uczyli się już w nowej szkole, której uroczyste otwarcie miało miejsce 4 września 1989 r. Salę gimnastyczną oddano do użytku w późniejszym terminie. Dyrektorem szkoły była p. Barbara Bąk.

Do 1999 r. w budynku uczyli się tylko uczniowie szkoły podstawowej. W związku z reformą oświaty w gminie Pilchowice utworzono dwa gimnazja: w Żernicy i Pilchowicach. Do naszego gimnazjum uczęszczali uczniowie z Żernicy, Nieborowic, Kuźni Nieborowskiej oraz Ochojca (ale tylko dwa roczniki, ponieważ w 2001 roku Ochojec został dzielnicą Rybnika). Dyrektorem Gimnazjum Żernicy została p. Genowefa Suchecka. W tym czasie do szkoły przeniesiono również  przedszkole, którego dyrektorem była p. Maria Taranek. W 2002 r. utworzono Zespół Szkolno-Przedszkolny w Żernicy (składający się z przedszkola i szkoły podstawowej), którego dyrektorem została p. Barbara Bąk.

W 2007 r. do Zespołu włączono także gimnazjum – dyrektorem została p. Jolanta Bieniek. Od września 2012 r. funkcję dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Żernicy pełni p. Beata Nawrath.

Na terenie szkolnym znajduje się boisko wielofunkcyjne oraz plac zabaw dla dzieci. Od 2012 r. szkoła była w rozbudowie. W 2013 roku oddano do użytku dodatkowy oddział przedszkolny w ramach projektu „Pilchowickie przedszkola dla każdego dziecka”. Od 2013 roku trwają etapami prace termomodernizacyjne prowadzone przez Gminę Pilchowice oraz prace modernizacyjne prowadzone przez zespół zarządzający szkołą. W 2016 roku oddano do użytku kilka sal do zajęć z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi: salę polisensoryczną (tzw. salę doświadczania), salę korekcyjno-logopedyczną i salkę zajęć indywidualnych.

Z dniem 1 stycznia 2017 roku w skład Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Żernicy wszedł budynek przy ulicy Górniczej 2M, gdzie odbywają się zajęcia przedszkolne.

W 2019 roku z okazji 30-lecia przeniesienia żernickiej szkoły do nowego budynku przy ul. Miki 37 z inicjatywy dyrektor Beaty Nawrath przy współpracy całej społeczności szkolnej Rada Rodziców ZSP w Żernicy ufundowała sztandar szkoły z mottem: „Sapere aude”, czyli „Miej odwagę być mądrym”.

Opr. Genowefa Suchecka, Beata Nawrath

[1] Schmidt J.: Kościoły ziemi gliwickiej: Die Kirchę der Diözese Gleiwitz, Gliwice 2006, s.64.